Οι χοροί της Κρήτης
Οι χοροί της Κρήτης εκφράζουν τον πλούσιο εσωτερικό κόσμο του λαού της . Με το χορό και το τραγούδι ο Κρητικός εκδηλώνει τα συναισθήματά του, τον ενθουσιασμό, την απογοήτευση, την αγάπη και τον έρωτα .
Εντούτοις, παρ’ όλο που το χορευτικό ρεπερτόριο των Κρητών είναι πλούσιο, χοροί όπως ο απανωμερίτης, το μικρό μικράκι, ο αγκαλιαστός, ο ζερβόδεξος, ο πριμνια-νός, ο τριζάλης, ο κουτσαμπαδιανός, κ.α. έχουν παραμεριστεί λόγω της εξέλιξης. Διατηρούνται όμως και χορεύονται οι παρακάτω χοροί:
Σούστα
συρτός
πεντοζάλι
σιγανός
καστρινός ή μαλεβιζιώτης ή πηδηχτός
Παρ’ όλο που όλοι οι κρητικοί χοροί χορεύονται σ’ ολόκληρο το νησί και έχουν τις ρίζες τους στις αρχαίες μινωικές τελετές κάθε χορός έχει και κάτι ξεχωριστό. Υπάρχει δε μια άγραφη παράδοση που τους κατατάσσει κατά επαρχίες. Έτσι ο συρτός θεωρείται χορός της Δ. Κρήτης (Ν.Χανίων), η σούστα της Κεντρικής και Δυτικής (Ν. Ρεθύμνου, Ν Ηρακλείου, ο μαλεβιζιώτης της Κεντρικής (Ν.Ηρακλείου) και το πεντοζάλι της Ανατολικής Κρήτης
Χοροί που χορεύονται ακόμη σε όλη την Κρήτη
- Σιγανός
- Συρτός
- Μαλεβιζιώτης
- Πεντοζάλι
- Ντουρνεράκια
- Σούστα: Το μουσικό μέτρο του χορού, είναι 2/4 και τα βήματά του 6. Άνδρες και γυναίκες, με λαβή από τις παλάμες στο ύψος των ώμων, αφού χορέψουν έναν κύκλο χωρίζονται σε δύο ομάδες (ανδρών και γυναικών), η μία απέναντι από την άλλη, φροντίζοντας να βρεθούν αντικριστά οι χορευτές που θα αποτελέσουν ζευγάρι. Στη σούστα εντοπίζονται αρκετά στοιχεία ερωτισμού, ενώ ο χορός εκτελείται από τα ζευγάρια ανδρών και γυναικών που χορεύουν αντίθετα. Μιαν άλλη μορφή είναι, όταν όλοι οι χορευτές σε μια σειρά ακολουθούν τον πρώτο χορευτή ο οποίος κινείται σε πολύπλοκα σχήματα.
Ξεχασμένοι - τοπικοί
1. Αγκαλιαστός
2. Ζερβόδεξος
3. Κουτσαμπαδιανός
4. Απανωμερίτης
5. Τριζάλης
6. Λαζώτης
7. Πρινιανός
8. Ανωγειανός πηδηχτός
9. Εθιανός πηδηχτός
10. Λασηθιώτικος πηδηχτός
11. Εμπυρίκιος
12. Ξενομπασάρης
13. Μικρό μικράκι
14. Ρουμαθιανή σούστα
15. Ντάμες
16. Σωτής
17. Ρόδο
Χωρισμός με βάση την περιοχή που πρωτοχορεύτηκαν
Νομός Χανίων
Συρτός
Πεντοζάλι
Ρουμαθιανή σούστα
Ρόδο
Νομός Ρεθύμνης
Σούστα
Κουτσαμπαδιανός
Απανωμερίτης
Τριζάλης
Εμπυρίκιος
Μικρό μικράκι
Ντάμες
Ανωγειανός πηδηχτός
Νομός Ηρακλείου
Μαλεβιζιώτης
Εθιανός πηδηχτός
Νομός Λασιθίου
Αγκαλιαστός
Σιγανός
Ζερβόδεξος
Πρινιανός
Λασηθιώτικος πηδηχτός
Ξενομπασάρης
Ξενόφερτοι
Ντουρνεράκια
Λαζώτης
Σωτής
